Bruksizm. Czym jest? Jak go leczyć?

Bruksizm to termin medyczny opisujący patologiczny stan, w którym pacjent nieświadomie trze zębami, zgrzyta nimi lub je zaciska. Leczenie bruksizmu nie jest łatwe, bo to złożony, długotrwały proces. Jego prawidłowe przeprowadzenie daje jednak duże szanse powodzenia.

Najczęstszym powodem powstawania takiego stanu jest stres. Wzmaga on napięcie mięśni, ze szczególnym skupieniem na mięśniu żwacza. Przykurczony mięsień reaguje bólem, który może być zlokalizowany lub może być tzw. bólem przeniesionym -odczuwalnym w innych okolicach twarzy i głowy, ale tylko po stronie przeciążonego mięśnia.

Bruksizm to choroba, której symptomy bywają niezwykle trudne do zauważenia, zwłaszcza w jej początkowych fazach. Zazwyczaj pierwszymi objawami są nasilony ból w okolicy żuchwy, uszu oraz ból głowy. Dolegliwości te są spowodowane napięciami mięśni, które biorą udział właśnie w tarciu, zgrzytaniu i zaciskaniu, i ich przeciążeniem. Z uwagi na fakt, że tego typu dolegliwości bólowe nie są powszechnie kojarzone z bruksizmem, często właściwa identyfikacja ich przyczyny wymaga wiedzy specjalistycznej i dokonywanej przy jej wykorzystaniu analizy innych objawów choroby. Są nimi przede wszystkim poważne zmiany kształtu zębów, które z czasem, na skutek tarcia, zgrzytania czy zaciskania — ścierają się, pękają lub kruszą, czemu towarzyszyć może ich nadwrażliwość.
W zidentyfikowaniu bruksizmu często pomagają najbliżsi, którzy zwracają uwagę, że chory w trakcie snu zgrzyta zębami.

Nieleczony bruksizm prowadzi do bardzo poważnych zmian w obrębie jamy ustnej, takich jak:

• rozchwianie zębów,
• zapalenie miazgi zębów,
• ból szczęki oraz żuchwy, bóle przeniesione na tylne struktury głowy (mylone i błędnie leczone jako migreny),
• pęknięcia i ukruszenia szkliwa,
• zmiany zwyrodnieniowe w stawach skroniowo-żuchwowych, łącznie z problemami w ruchu samej żuchwy,
• odłamania części korony zęba (odłamanie ścianki zęba, pęknięcia pionowe zęba nawet dochodzące do korzenia),
• przerost mięśni twarzy,
• bolesne zmiany na błonie śluzowej jamy ustnej i języku.

Przebieg leczenia

Leczenie bruksizmu jest wieloetapowe i zarazem długotrwałe. Kluczem do sukcesu jest przywrócenie poprawnej funkcjonalności mięśni żwaczy poprzez zmniejszenie ich napięcia. Łączy się to ze zmniejszeniem czynników powodujących sytuacje stresogenne, fizjoterapię przeciążonych mięśni i reedukację.
W ramach leczenia bruksizmu stomatolog zaleci odpowiednie ćwiczenia relaksujące napięte mięśnie, a także stosowanie specjalnej szyny relaksacyjnej, która poprzez swoją obecność spowoduje zmianę położenia żuchwy względem szczęki i tym samym spadek napięcia mięśni twarzy odpowiedzialnych za żucie pokarmów. Szyny wykonywane są indywidualnie na podstawie wycisków. Zadaniem szyny jest nie tylko odseparowanie łuków zębowych od siebie, ale też zapewnienie stabilności ustawienia żuchwy w położeniu leczniczym.Aby szyna relaksacyjna przyniosła odpowiednie efekty, musi być noszona przez pacjenta co noc przez okres przynajmniej sześciu tygodni. Kluczowe jest także zrozumienie tego, że sama szyna relaksacyjna pozwala tylko na zlikwidowanie skutku choroby, jakim jest bruksizm. Niezwykle ważne staje się redukcja czynników powodujących występowanie takiego stanu rzeczy — czyli obecności bodźców stresogennych. Dzięki temu możliwe jest wyeliminowanie bruksizmu z życia pacjenta.